Maibaum – το Μαγιάτικο δένδρο και το Μαγιάτικο στεφάνι

Δυο διαφορετικές συνήθειες με κοινούς συμβολισμούς

«Πρωτομαγιά, τα λουλούδια γιορτάζουν και τα πουλιά το ταίρι τους φωνάζουν…»

Το Μαγιόδενδρο είναι μια ζωντανή παράδοση, τόσο στη Βαυαρία όσο και σε πολλές περιοχές της Γερμανίας, χωρίς ωστόσο να είναι σαφής η προέλευση του εθίμου. Το βέβαιο είναι ότι, με το στήσιμο του Μαγιάτικου δένδρου, σηματοδοτείται και γιορτάζεται η αναγέννηση της φύσης και η γονιμότητα. Αναπόσπαστο κομμάτι της βαυαρικής κουλτούρας το στήσιμο ενός Μαγιόδενδρου, συνήθως στην πλατεία του χωριού, συνοδεύεται από γιορτή με μπάντες, χορούς, μπύρα και φαγητό.

Το έθιμο απαιτούσε, παλιότερα τουλάχιστον, το στήσιμο να γίνεται αποκλειστικά με τη μυική δύναμη των νέων ανδρών του χωριού. Σήμερα κυρίως για λόγους ασφάλειας το στήσιμο γίνεται με τη χρήση μηχανικών μέσων, καθότι ένα τέτοιο δένδρο μπορεί να φτάσει και τα 30 μ. ύψος.

Πρόκειται συνήθως για κορμό σημύδας η κάποιου κωνοφόρου, ζωγραφισμένο στα χρώματα μπλε και άσπρο με τέτοιο τρόπο ώστε να μοιάζει με μια μπλε κορδέλα τυλιγμένη γύρω από ένα λευκό κορμό. Ακριβώς κάτω από την κορυφή του δέντρου, υπάρχει ένα πράσινο στεφάνι στολισμένο με πολύχρωμες κορδέλες. Στις δύο πλάγιες πλευρές του κορμού υπάρχουν φιγούρες που δηλώνουν τις συντεχνίες και τα επαγγέλματα του συγκεκριμένου χωριού.

Σύμφωνα με το έθιμο και στα πλαίσια ανταγωνισμού των γειτονικών κοινοτήτων, το δένδρο, πριν το στήσιμο του, μπορεί να “κλαπεί”. Στις διαπραγματεύσεις επιστροφής του, συμφωνείται πάντα ως αντάλλαγμα φαγητό και μπύρα, το οποίο στη συνέχεια, κατά την παράδοση του κλεμμένου δένδρου, καταναλώνεται σε κοινό γλέντι.

Ο κορμός συμβολίζει τη δύναμη και την ευρωστία του αρσενικού, ενώ το πράσινο στεφάνι στην κορυφή, στολισμένο με πολύχρωμες κορδέλες, τη γονιμότητα και την καρποφορία, την νέα ζωή και τον ερχομό της ευλογημένης αναγέννησης ολόκληρης της φύσης.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ

Για μας τους Έλληνες η ημέρα της Πρωτομαγιάς έχει άρωμα ανθισμένων λουλουδιών στα μαγιάτικα στεφάνια. Αυτήν τη δροσιά της βλάστησης, της αναγέννησης της φύσης θέλουμε να τη νοιώσουμε από κοντά και να τη μεταφέρουμε στο χώρο μας, γιατί το μαγιάτικο στεφάνι συμβολίζει τη γονιμότητα και την εποχή της άνθησης και της δημιουργίας.

Η Πρωτομαγιά έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα, τότε που οι εκδηλώσεις είχαν σκοπό να γιορτάσει ο κόσμος τη γονιμότητα των αγρών, την καρποφορία της γης, την άνθιση της φύσης, το οριστικό τέλος του χειμώνα και τον ερχομό του καλοκαιριού.

Ο Μάιος είναι ο 5ος μήνας του χρόνου που – στην Ελλάδα, τη Ρώμη και μέχρι το Βυζάντιο- ήταν αφιερωμένος στον ετήσιο εορτασμό της θεάς της γονιμότητας και της γεωργίας, Δήμητρας. Η κόρης της, Περσεφόνη, που έρχεται από τον Κάτω Κόσμο αυτόν τον μήνα, από τον Άδη-σύζυγό της, ήταν ο λόγος για τη γιορτή των Ανθεστηρίων, της μεγαλόπρεπης πομπής προς τα ιερά, για να προσφέρουν άνθη.

Το έθιμο λοιπόν αυτό μας έρχεται από την αρχαιότητα, το κυκλικό σχήμα του στεφανιού συμβολίζει τον κύκλο της ζωής στη φύση, όπου τα πάντα αναγεννιούνται συνεχώς. Λέγεται ότι παλιότερα το στεφάνι του Μάη έπρεπε να έχει ορισμένα λουλούδια, για να πιάσουν οι ευχές που έκαναν οι νοικοκυρές, όπως:

Τριαντάφυλλα, γαρίφαλα, βιόλες, πασχαλιές, γεράνια, για να είναι ανθισμένο το σπίτι.
Κλωνάρια ανθισμένα από αγιόκλημα ή ελιά, για την ευτυχία του σπιτιού.
Στάχυα και λουλούδια του κάμπου, όπως μαργαρίτες, παπαρούνες, για να είναι γεμάτο.
Ένα κλωνάρι λυγαριάς, για την αγάπη των κοριτσιών του σπιτιού.
Ένα κεφάλι σκόρδο, κρεμασμένο στη μέση του ώστε να φαίνεται, για το μάτι.