Οταν το 1945 τα στρατεύματα της πρώην ΕΣΣΔ κατέλαβαν το Βερολίνο, περιήλθαν στα χέρια της υπό μορφή λείας πολέμου τα διάφορα απόρρητα αρχεία του Γ΄ Ράιχ. Αυτά δημοσιεύτηκαν αργότερα από διάφορους εκδότες μεταξύ των οποίων το 1946 ο γαλλικός οίκος Editions Paul Dupont στου οποίου την έκδοση αναφέρομαι.
Στα μέσα Μαΐου 1941 λοιπόν, δύο εβδομάδες μετά την επιβολή της «γερμανικής νύχτας» στη χώρα μας και πριν αρχίσει η επιχείρηση «Μπαρμπαρόσα», το Γ΄ Ράιχ προσπάθησε να πείσει την Τουρκία να υπογράψει κάποιο είδος συνθήκης που θα του επέτρεπε να διακινήσει μέσω αυτής, με προορισμό το Ιράκ, πολεμικό υλικό και στρατεύματα σε κατάσταση παραλλαγής, ώστε να καταλάβει (σε συνεργασία με εγχώριους παράγοντες) την αρχή σε Ιράκ, Αφγανιστάν και Ιράν. Αντικειμενικός σκοπός ήταν να μείνει η Αγγλία χωρίς πετρέλαιο (οι ΗΠΑ δεν είχαν επέμβει ακόμη) και να πλαγιοκοπηθεί η ΕΣΣΔ στον επερχόμενο με αυτήν πόλεμο.
Το θέμα είχε χαρακτήρα επείγοντος διότι, όπως λέει ο Ρίμπεντροπ –ο τότε υπουργός Εξωτερικών– στον Πάπεν –πρεσβευτή στην Αγκυρα– (Σήμα Νο 485/19/5/41), «το προς μεταφοράν υλικό ήδη ευρίσκεται στο λιμάνι της Κωστάντζας».
Στις διαπραγματεύσεις που ακολουθούν φαίνεται ότι η Τουρκία ζητάει διάφορα ανταλλάγματα μεταξύ των οποίων κάποιες διευθετήσεις των συνόρων κοντά στην Αδριανούπολη (ώστε η οδός Πύθιο – Αδριανούπολη να περιέλθει σε αυτήν) καθώς και κάποιο(α) νησί του Αιγαίου. (Σήμα 393/17/5/41 Ρίμπεντροπ προς Πάπεν)
Ανοίγοντας μια παρένθεση εδώ οφείλω να σημειώσω ότι απεκόμισα την εντύπωση ότι το Γ΄ Ράιχ ήταν πολύ επιφυλακτικό στο θέμα της εκχώρησης ελληνικών νησιών (που ποτέ δεν αναφέρθηκαν ονομαστικά) στην Τουρκία. Μια στάση που δεν φαίνεται –κατά τη γνώμη μου– να συμμερίζεται το Δ΄ Ράιχ.
Τέλος στο σήμα του Νο 527 ο Ρίμπεντροπ απευθυνόμενος στον Πάπεν του συνιστά να αντιμετωπίζει τις απαιτήσεις της Τουρκίας –στο θέμα εκχώρησης σε αυτήν εδαφών– «με τη μεγαλύτερη δυνατή σύνεση» και χρησιμοποιώντας «κατά το δυνατόν ασαφείς όρους». Προσθέτει δε ότι στο προσχέδιο της συμφωνίας που έχει συνταχθεί στο Βερολίνο, υπάρχει η εξής παράγραφος για το θέμα των ανταλλαγμάτων:
«Η Γερμανία υποστηρίζει πολιτικά και διπλωματικά τις επιδιώξεις της Τουρκίας να κατοχυρώσει τα κεκτημένα της ΚΑΙ ΝΑ ΕΠΙΤΥΧΕΙ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΝΘΗΚΗΣ ΤΗΣ ΛΩΖΑΝΝΗΣ ΚΑΤΙ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΓΙΑ ΑΥΤΗΝ ΖΩΤΙΚΟ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ» (τα κεφαλαία είναι δικά μου).
Το ημερολόγιο έγραφε την ημέρα εκείνη 23/5/41.
ΥΓ. Δεν νομίζω ότι η συμφωνία υπεγράφη τελικά. Η πηγή που προανέφερα δεν αναφέρει κάτι σχετικό. Ομως στις 25/5/41, δηλαδή μόλις δύο μέρες μετά, έγινε το πραξικόπημα της Habbaniyah στο Ιράκ που είχε ως αποτέλεσμα να περιέλθει αυτό σε αγγλική επιρροή, άρα το υλικό που βρισκόταν στην Κωστάντζα να μην έχει πλέον παραλήπτες στο Ιράκ.
