Μάρτιος ο πρώτος μήνας της Άνοιξης, άρρηκτα δεμένος με τη Μ. Σαρακοστή αλλά και με τις άστατες καιρικές συνθήκες. Οι γνώστες μας παροιμίες “λείπει ο Μάρτης από τη Σαρακοστή;” και “Μάρτης γδάρτης” αποτυπώνουν ακριβώς αυτά του τα χαρακτηριστικά
Ένα παμπάλαιο έθιμο ,διαδεδομένο και σε άλλες βαλκανικές χώρες, με ρίζες στην Αρχαία Ελλάδα και πιο συγκεκριμένα στα Ελευσίνια Μυστήρια, είναι η Μαρτιά, Μάρτης ή Μαρτάκι.
Σύμφωνα με το έθιμο οι μητέρες φορούν στον καρπό του χεριού των παιδιών τους, ένα βραχιολάκι, φτιαγμένο από στριμμένη άσπρη και κόκκινη κλωστή για να τα προστατεύει από τον πρώτο ήλιο της Άνοιξης που σύμφωνα με τις λαϊκές δοξασίες είναι ιδιαίτερα βλαβερός αλλά και γιατί πιστεύεται ότι έτσι απομακρύνουν αρρώστιες και το κακό μάτι.
Το φτιάχνουν την τελευταία μέρα του Φλεβάρη και το φορούν την πρώτη μέρα του Μάρτη πριν βγουν από το σπίτι. Στο τέλος του μήνα το βγάζουν και το κρεμούν πάνω στο κλαδάκι μιας τριανταφυλλιάς η κάποιου άλλου φυτού στον κήπο για να το πάρουν τα χελιδόνια και να χτίσουν τη φωλιά τους.
Η κόκκινη κλωστή συμβολίζει τη χαρά και η λευκή την αγνότητα και όταν αυτά τα δύο χρώματα ενωθούν πιστεύονταν ότι θα απέτρεπαν το κακό.
Ροδίζ’ η πρώτη του Μάρτη μέρα,
Και στο παιδάκι της η μητέρα
Γελώντας πάει:
“Με μάρτη έρχομαι το λαιμό σου
Να στεφανώσω. Σαν άγγελός σου
Θα σε φυλάει.
“Από χρυσάφι, προτού να φέξει,
Με τι φροντίδα τον έχω πλέξει
Για σε, χρυσό μου!
Με κάθε χρώμα τον έχω ντύσει,
Ουράνιο τόξο, που θα στολίσει
Τον ουρανό μου.
Απόσπασμα από το ποίημα Μάρτης του Κωστή Παλαμά
