Είναι γνωστό σε όλους ότι οι θέσεις του Φαλμεράυερ έχουν σημαδέψει τον τρόπο που έχει εμποτιστεί η εθνική συνείδηση από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους. Φαίνεται δε μάλιστα στην επιστημονική κοινότητα και στο δημόσιο διάλογο να κυριαρχούν πια δυο αντιθετικοί ιστοριογραφικοί πόλοι.
Από τη μία η εθνική ιστοριογραφία στηριζόμενη στη συνέχεια του Ελληνισμού και από την άλλη η αποδομητική ή μεταμοντέρνα ιστοριογραφία που επικεντρώνεται σε κοινωνιολογικές προσεγγίσεις της ελληνικής ιδιαιτερότητας. Η δεύτερη σχολή τείνει να αποδέχεται μέρος των θεωριών του Φαλμεράυερ.
Ας δούμε όμως το ζήτημα αναλυτικότερα. Θα πρέπει να γίνει ξεκάθαρο ότι κάθε εθνική οντότητα για να στηρίξει και να νομιμοποιήσει την ιστορική διαδρομή της χρειάζεται ένα μύθο. Ένας βασικός θεωρητικός της δομιστικής και αργότερα της μετα-δομιστικής προσέγγισης, ο Ρόλαν Μπαρτ, επιβεβαιώνει στις Μυθολογίες του ότι ο μύθος είναι συστατικό στοιχείο κάθε πολιτισμού.
Μάλιστα δεν το εννοεί με αρνητική έννοια αλλά με απολύτως θετική. Ο μύθος αποτελεί στην Ιστορία των πολιτισμών τον καρπό κάθε άξιου επιτεύγματος. Έτσι, οι Έλληνες όταν αναγκάστηκαν πια επιτέλους να επαναστατήσουν έναντι των Οθωμανών, βρήκαν τις πνευματικές βάσεις τους στον πραγματικό μύθο της εθνικοαπελευθερωτικής ιδεολογίας. Πραγματικός διότι η σύσταση ελληνικής πολιτισμικής συνέχειας και χριστιανοσύνης δεν μπορεί να αμφισβητηθεί.
Η μεταβίβαση αυτής της αναντίρρητης πραγματικότητας στη σφαίρα της ιδεολογίας είναι αυτή στο τέλος που παρακίνησε τον Αγώνα. Μόνο με τη σύνθεση πραγματικότητας και ρομαντικής επαναστατικότητας κατάφερε ο ελληνικός λαός να δομήσει κάτι διαφορετικό.
Εκείνη την περίοδο εμφανίζεται και ο Βαυαρός ιστορικός Φαλμεράυερ με τα περίφημα βιβλία του για τη σύσταση του ελληνικού στοιχείου. Θα πρέπει σε αυτό το σημείο να επισημανθεί ότι η ιστορική έρευνα δεν είναι ζωολογία. Τον προσδιορισμό της ιστορικής συνέχειας τον καθορίζει η γλώσσα, ο πολιτισμός και οι κοινές ιστορικές εμπειρίες.
Άρα δε γίνεται να αναφέρουμε πως η φυλετική τοποθέτηση του Φαλμεράυερ μάς δίνει αλήθειες που είναι και αναμφίβολες. Άλλωστε αυτές ακριβώς οι θεωρίες δεν αποτέλεσαν τη βάση για να δικαιολογήσουν την εισβολή των Ναζί στην Ελλάδα μετά από 100 χρόνια; Οι θεωρίες δηλαδή ότι αποτελούμε ένα κράμα αλβανικών, σλαβικών και τούρκικων πληθυσμών.
Ο Φαλμεράυερ ο ίδιος καλλιέργησε έναν ιδιάζων Πανγερμανισμό υποτιμώντας όλα τα έθνη της βαλκανικής. Πολλές φορές ξεχνάμε ότι με το να υιοθετούμε τέτοιες θεωρίες, πιστοποιούμε ουσιαστικά επικίνδυνες ιστορικές οπτικές φυλογενετικού χαρακτήρα.
Στην Ελλάδα όμως εδώ και 30 περίπου χρόνια η τάση αυτή ολοένα και αυξάνεται. Καταπληκτικό είναι το γεγονός ότι η θεωρία του Φαλμεράυερ απορρίπτεται από καταξιωμένους Γερμανούς ιστορικούς (βλ. A. Hohlweg: Jakob Philipp Fallmerayer und seine geistige Umwelt. Στον επιμ. τόμο: E. Thurnher (Hrsg.): Fallmerayer.), ενώ στην Ελλάδα γίνεται -εν μέρει- δεκτή ως μη λανθασμένη ιστορική πηγή.
Συμπερασματικά, λοιπόν, θα λέγαμε ότι στο βωμό του ριζικού εκσυγχρονισμού και της μοντερνοποίησης πολλοί οδηγούνται σε υπερβολικές διατυπώσεις. Προφανώς και είμαστε ένας πολιτισμός με μια ιδιαίτερη ιστορική συνέχεια. Θα πρέπει όμως να το αποδεχθούμε δημιουργικά και να προχωρήσουμε συνετά στο δύσκολο δρόμο που ανοίγεται μπροστά μας.
