Κι ενώ το ότι οι εποχές του χρόνου είναι τέσσερις, είναι γνωστό και αδιαμφισβήτητο, ακούς ξαφνικά το Γερμανό συνάδελφο να σου μιλά για την πέμπτη εποχή και αναρωτιέσαι “μήπως δεν κατάλαβα καλά τι λέει”.
Κι όμως ναι, συνηθίζεται οι Γερμανοί να αποκαλούν την Αποκριά και πέμπτη εποχή του χρόνου. Στη Βαυαρία, επικρατεί ο όρος Fasching αντί του Karneval και η περίοδος αυτή ξεκινά στις 11.11 κάθε έτους και λήγει την Τρίτη -γνωστή και ως Faschingsdienstag – 48 ήμερες πριν το καθολικό Πάσχα: Για την περίοδο μάλιστα αυτή κάθε χρόνο εκλέγεται και “ενθρονίζεται” το λεγόμενο πριγκιπικό ζευγάρι, για να έχουν και οι καρναβαλιστές το δικό τους άρχοντα.
Στο Μόναχο η Τρίτη αυτή – φέτος στις 5 Μαρτίου– ημιαργία για τις δημόσιες υπηρεσίες, ξεκινά με το λεγόμενο “χορό των γυναικών της λαϊκής αγοράς” στην Viktualienmarkt . Το χορό των κεφάτων και πολύχρωμα ντυμένων γυναικών ακολουθεί ξεφάντωμα στο κέντρο της πόλης.
Την ίδια μέρα σε πολλές περιοχές γύρω από το Μόναχο θα συναντήσει κάνεις στους δρόμους των μικρών επαρχιακών πόλεων, καρναβαλιστές με ξύλινες -συχνά τρομακτικές – παραδοσιακές μάσκες, οι οποίοι με κραυγές και κουδούνια προσπαθούν να ξορκίσουν το χειμώνα και τις συμφορές για καλύτερες σοδειές. Κανείς δεν ξέρει ποιοι κρύβονται κάτω από τις μάσκες, οι οποίες πέφτουν τελικά την Τρίτη τα μεσάνυχτα για να αποκαλύψουν τα πρόσωπα .
Παραδοσιακό γλύκισμα των ημερών, που βλέπουμε να φιγουράρει λαχταριστό και σε πολλές παραλλαγές, στις προθήκες όλων των φούρνων και ζαχαροπλαστείων, το Krapfen.
Η παράδοση αυτού του γλυκίσματος ξεκινά από το Μεσαίωνα, όταν πίστευαν ότι μια γλυκιά αμαρτία πλούσια σε λιπαρά και θερμίδες θα τους δώσει ενέργεια και δυνάμεις για τη μεγάλη νηστεία μέχρι το Πάσχα.
Η λήξη του Fasching σηματοδοτείται την Τετάρτη, Aschermittwoch, με το έθιμο της καύσης όλων των υλικών ξεφαντώματος και του πλυσίματος των πορτοφολιών στο συντριβάνι μπροστά στο Δημαρχείο. Η συνήθεια αυτή ξεκινά το 15ο αιώνα.
Διαπιστώνοντας ότι το πορτοφόλι μετά από μια περίοδο ξεφαντώματος και διασκέδασης άδειασε, πίστευαν ότι ξεπλένοντας το θα το ξαναγεμίσουν με χρήματα. Λέω να το δοκιμάσω φέτος…ποτέ δεν ξέρεις!
Αποκριάτικο γαϊτανάκι
Πλούσια τα έθιμα σε κάθε γωνιά της χώρας μας την περίοδο της Αποκριάς, τα οποία άλλοτε μεν συνδέονται με γιορτές της αρχαιότητας οι οποίες αφομοιώθηκαν από τη χριστιανική παράδοση και άλλοτε πάλι με την ιστορία και τους θρύλους της κάθε περιοχής. Σε κάθε περίπτωση όμως αποτελούν μια αφορμή γλεντιού και διαφυγής από την καθημερινότητα.
Οι τρεις εβδομάδες πριν τη Μ. Σαρακοστή, γνώστες και ως Τριώδειο, αποτελούν για εμάς τους Έλληνες την περίοδο της Αποκριάς με τις εκδηλώσεις να ξεκινούν ουσιαστικά την Τσικνοπέμπτη, με το έθιμο ψησίματος κρέατος στα κάρβουνα το γνωστό μας τσίκνισμα, και να κορυφώνονται με τα Κούλουμα την Καθαρά Δευτέρα.
Ένα από τα παλαιότερα ελληνικά αποκριάτικα έθιμα είναι οι Μπούλες και οι Γενίτσαροι στη Νάουσα, ένα χορευτικό δρώμενο που στο πέρασμα της μακραίωνης ιστορίας του ενσωμάτωσε στοιχεία της τοπικής παράδοσης και των ηρωικών αγώνων.
Οι τελεστές ήταν και είναι πάντα νέοι άνδρες, με τις χαρακτηριστικές φορεσιές και τις μοναδικές κατάλευκες μάσκες με λίγο κόκκινο στα μάγουλα, σύμβολο της νεκρής φύσης το λευκό, ενώ το κόκκινο το ζωντάνεμα που δεν θα αργήσει να έρθει.
Ένα ιδιαίτερο έθιμο, το γαϊτανάκι, πέρασε στην Ελλάδα από πρόσφυγες του Πόντου και της Μικράς Ασίας. Ένας χορός στον οποίο τα χρώματα, το κέφι και η δεξιοτεχνία των χορευτών πλέκονται μαζί με τις κορδέλες σ ένα χορό με ιδιαίτερους συμβολισμούς.
Ο αριθμός των δώδεκα χορευτών λέγεται ότι δηλώνει τους μήνες του χρόνου που εναλλάσσονται. Ο κυκλικός χορός συμβολίζει τον κύκλο της ζωής, από τη ζωή στον θάνατο, από τη λύπη στη χαρά, από τον χειμώνα στην άνοιξη και το αντίθετο.
Γλέντι και ξεφάντωμα, με λαϊκές ορχήστρες που παίζουν τοπικούς παραδοσιακούς σκοπούς, με φαγητό, κρασί, χορό, τραγούδι και αθυροστομία χωρίς όρια είναι τα χαρακτηριστικά διάφορων αποκριάτικων εκδηλώσεων σε πολλές περιοχές της πατρίδας μας.
Φωτιές που καίνε το κακό και εξαγνίζουν, κουδουνοφόροι, φαλλικά σύμβολα και δρώμενα, όπως παραδοσιακοί γάμοι που παραπέμπουν στη γονιμότητα και την αναγέννηση της φύσης προετοιμάζουν πιστούς και μη για την Ανάσταση.
