Σε πολλές γερμανικές πόλεις υπάρχουν γραμμές μετρό. Το μοναδικό στη Γερμανία είναι το δίκτυο του μετρό στη Νυρεμβέργη: δύο από τις γραμμές του λειτουργούν πλήρως αυτόματα, δηλαδή χωρίς οδηγό.
Η επένδυση σε καινοτόμες υποδομές ωφελεί τους επιβάτες: οι σύντομες ακολουθίες τρένων και η ταχεία ενίσχυση της προσφοράς σε περίπτωση υψηλής ζήτησης καθιστούν το σύστημα αρκετά ελκυστικό.
Οι προσεκτικοί επισκέπτες της Νυρεμβέργης που περιμένουν το μετρό της γραμμής U3 ή U2 στον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό ή στο αεροδρόμιο, παρατηρούν το εξής: στα βαγόνια του μετρό δεν υπάρχει η θέση του οδηγού ή σε περίπτωση που υπάρχει θέση για οδηγό αυτή είναι άδεια. Ωστόσο, δεν είναι ένα μετρό φάντασμα που κυκλοφορεί, αλλά μία τηλεχειριζόμενη αμαξοστοιχία.
Τα μετρό εγκαινιάστηκε στη Νυρεμβέργη το 1972 και για δεκαετίες κυκλοφορούσε αρκετά “κλασικά”, (με οδηγούς). Στα τέλη της δεκαετίας του 90 όμως, η δημοτική εταιρεία μεταφορών VAG άρχισε να σκέφτεται ένα νέο μέλλον του μετρό της.
Μαζί με τη σιδηροδρομική βιομηχανία ξεκίνησε το πρότζεκτ “Ρουμπίν”. Η διακοσμητική συντομογραφία συμβόλιζε την «υλοποίηση ενός αυτόματου μετρό στη Νυρεμβέργη». Η εταιρεία και ο ιδιοκτήτης της, η πόλη της Νυρεμβέργης, είχαν προηγουμένως εξετάσει τους κινδύνους και τις ευκαιρίες του έργου σε μια εκτεταμένης μελέτης σκοπιμότητας.
Το αποτέλεσμα ήταν ότι, η αυτοματοποιημένη λειτουργία δημιουργεί σημαντικά επιχειρησιακά οφέλη και κάνει την προσφορά τόσο ελκυστική με αποτέλεσμα να να αυξάνεται η αποδοτικότητα!
Αρχικά, κατά τη διάρκεια της περιόδου μετάβασης μεταξύ του 2008 και 2010, οι γραμμές του μετρό U2 και U3, οι οποίες μοιράζονται έξι σταθμούς και τα συναφή τμήματα της διαδρομής στην εσωτερική περιοχή της πόλης, κυκλοφόρησαν εν μέρει αυτόματα, εν μέρει συμβατικά (με οδηγό). Εκείνη την εποχή, αυτό ήταν εξίσου μοναδικό σε παγκόσμιο επίπεδο.
Ένα πρόγραμμα ηλεκτρονικού υπολογιστή στέλνει τα τρένα στις διαδρομές με βάση τα δεδομένα του χρονοδιαγράμματος. Ανάλογα με την ώρα της ημέρας, τα τρένα στις γραμμές U2 και U3 είναι είτε μικρά ή μεγάλα σε μήκος, δηλαδή είτε αποτελούνται από περισσότερα ή μόνο δύο βαγόνια.
Παραδείγματος χάρη το νωρίς το απόγευμα κυκλοφορούν τα μετρό κάθε 100 δευτερόλεπτα με τρένα μικρού μήκους, το πρωί και το απόγευμα όταν υπάρχει υψηλή επαγγελματική και κυκλοφορία μαθητών, λειτουργούν τα τρένα μεγάλου μήκους κάθε 150 δευτερόλεπτα.
Αυτό σημαίνει ότι, ανάλογα με τον αριθμό των επιβατών, η προσφορά του μετρό αυξάνεται ή μειώνεται. Για να προσαρμοστεί το μήκος της αμαξοστοιχίας στις ανάγκες, δεν χρειάζεται κανένας εργαζόμενος να κάνει χειροκίνητη εργασία. Με τον αυτόματο συμπλέκτη, οι μονάδες βάσης δύο τεμαχίων διπλασιάζονται ή διαχωρίζονται αυτόματα από το κέντρο ελέγχου.
Από το 2000 υλοποιήθηκε το πρότζεκτ μέχρι το 2010 με κόστος 610 εκατομμύρια ευρώ. Τα έξοδα καλύφτηκαν με ομοσπονδιακή και κρατική χρηματοδότηση. Το καθαρό κόστος αυτοματισμού κόστισε 110 εκατομμύρια . Από αυτά συνέβαλαν 87,5% η ομοσπονδιακή κυβέρνηση και το κρατίδιο της Βαυαρίας. Επίσης υπήρχε 50% χρηματοδότηση για τα οχήματα, χωρίς την οποία το έργο δεν θα ήταν εφικτό.
Από το 2012 τα απολύτως αυτόματα μετρό λειτουργούν σε τροχιά περίπου 20 χιλιομέτρων που περιλαμβάνει 21 σταθμούς – 6 από τους οποίους εξυπηρετούνται και από τις δύο γραμμές την U2 και U3. Τα επόμενα χρόνια, το δίκτυο θα είναι μεγαλύτερο λόγω των επεκτάσεων του U3.
Το καινοτομικό σύστημα μειώνει το κόστος προσωπικού αλλά και το ενεργειακό κόστος, μέσω της βελτιστοποιημένης οδήγησης και ειδικότερα έχει αυξήσει σημαντικά την εξυπηρέτηση, η οποία ήταν επειγόντως απαραίτητη στο κέντρο της πόλης. Κατά τη διάρκεια της υλοποίησης του έργου η VAG ενσωμάτωσε τους πελάτες της εντατικά στο πρότζεκτ.
Κι άλλη μια καινοτομία έχει το αυτόματο μετρό της Νυρεμβέργης: Σε αντίθεση με τα αυτόματα συστήματα μετρό σε άλλες πόλεις του κόσμο, στη Νυρεμβέργη δεν υπάρχουν πόρτες πλατφόρμας πίσω από τις οποίες σταματούν οι αμαξοστοιχίες για λόγους ασφαλείας.
Η σύγχρονη τεχνολογία παρακολούθησης που εφαρμόζεται στο μετρό της Νυρεμβέργης εξασφαλίζει, κάθε τρένο να σταματά αυτόματα αμέσως πριν από την είσοδο του σταθμού όταν η πρωτοποριακή τεχνολογία παρακολούθησης της πλατφόρμας εντοπίσει ένα εμπόδιο ή μια πτώση ατόμου ή αντικειμένου στις γραμμές. Όλα ελέγχονται επίσης μέσω του κέντρου ελέγχου με βιντεοπαρακολούθηση.
Η αυτοματοποίηση έχει δώσει επίσης την ευκαιρία στην VAG να έρθει ακόμα πιο κοντά στον πελάτη της. Οι υπάλληλοι που δεν ήταν πλέον απαραίτητοι για την οδήγηση με την εναλλαγή των γραμμών σε αυτόματη λειτουργία, έχουν υποβληθεί σε μέτρα παραπέρα κατάρτισης. Σε όλο το μήκος λειτουργία των U2 και U3 είναι συνεχώς παρόντες στους σταθμούς και είναι προσβάσιμοι για τους πελάτες.
Για τη γραμμή U1 της Νυρεμβέργης θα παραμένει η κλασική λειτουργία με οδηγούς, η ανάλογη μελέτη διαπίστωσε ότι ο αυτοματισμός δεν αξίζει τον κόπο, τουλάχιστον για τα επόμενα χρόνια, καθώς δεν αναμένεται σημαντική αύξηση των επιβατών.
