Από το 1850 έχει αυξηθεί κατά μέσο όρο κατά δύο βαθμούς η θερμοκρασία στις Βαυαρικές Άλπεις – οι παγετώνες λιώνουν. Τι ακριβώς σημαίνει αυτό για τη βλάστηση; Το 1986, οι δασολόγοι χαρτογράφησαν όλα τα φυτά στο Wetterstein. Τώρα συγκρίνουν.
Τι ακριβώς σημαίνει η άνοδος της θερμοκρασίας λόγω της κλιματικής αλλαγής για τα ορεινά δάση της Βαυαρίας; Αυτό μελετούν επιστήμονες στο Wetterstein.
Το 1986 χαρτογράφησαν για πρώτη φορά όλα τα φυτά εκεί. Τώρα επέστρεψαν στα ίδια μέρη για να δουν τι έχει αλλάξει. Και έτσι, διείσδυσαν σε ένα ιδιαίτερο αρχέγονο δάσος της Βαυαρίας.
Πώς έχει αλλάξει το δάσος μέσα σε 36 χρόνια;
Έξι δασολόγοι κατευθύνονται σε μια περιοχή όπου ο άνθρωπος δεν έχει παρέμβει εδώ και 50 χρόνια. Ένα φυσικό δασικό καταφύγιο όπου το δάσος αναπτύσσεται ελεύθερα. Θέλουν να μάθουν ποια είναι η επιρροή της κλιματικής αλλαγής.
Και έχουν μαζί τους ακριβή συγκριτικά στοιχεία: το 1986, ο δασολόγος Hans-Gerd Michiels είχε ήδη μελετήσει όλα τα είδη φυτών εδώ.
“Περιμένω ότι το δάσος έχει αλλάξει τα τελευταία 36 χρόνια. Ένα δάσος είναι πάντα κάτι το ζωντανό που βρίσκεται συνεχώς σε κίνηση”, λέει ο Michiels: “Νέα δέντρα μεγαλώνουν, και ίσως και νέα φυτά.
Αλλά πρώτα πρέπει να το ερευνήσουμε συστηματικά και να το αποδείξουμε”. Εκείνη την εποχή, το δάσος αυτό ήταν το “πρώτο του δάσος” που επεξεργάστηκε επιστημονικά στις Άλπεις – μια εντυπωσιακή εμπειρία που τον διαμορφώνει ακόμη και σήμερα.
Η οξιά θέτει σε κίνδυνο το δάσος της ερυθρελάτης
Ο επιστήμονας Jörg Ewald είναι επίσης μέλος της ομάδας. Στο Πανεπιστήμιο Εφαρμοσμένων Επιστημών Weihenstephan-Triesdorf, είναι υπεύθυνος για την έρευνα σχετικά με τα υψομετρικά όρια των ειδών δέντρων σε ένα μεταβαλλόμενο κλίμα.
Είναι πεπεισμένος ότι το δάσος δέχεται πιέσεις από νέα φυτά. “Το δάσος της ερυθρελάτης κινδυνεύει στην πραγματικότητα μεσοπρόθεσμα, επειδή η οξιά έρχεται από κάτω και τα πάντα μετατρέπονται σε μικτό δάσος.
Κάποιος θα μπορούσε να πει, ωραίο πράγμα, το μικτό δάσος είναι ωραίο. Αλλά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του δάσους της ερυθρελάτης, το οποίο αποτελεί το βέλτιστο ενδιαίτημα για τα αγριοκάτσικα, για παράδειγμα, θα μπορούσαν να γίνουν όλο και πιο σπάνια και να χαθούν”, λέει ο Ewald.
Στη σκιερή βόρεια πλευρά στο Wetterstein, το δάσος της ερυθρελάτης εξακολουθεί να μοιάζει σαν κάτι από το παρελθόν. Αλλά δεν αργούν να βρουν κάτι.
Ανακαλύπτουν μια οξιά που αναπτύσσεται πολύ ψηλότερα από ό,τι βρήκαν πριν από 36 χρόνια.
Εκείνη την εποχή βρήκαν οξιές σε υψόμετρο 1.390 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας, ενώ τώρα βρίσκονται σε υψόμετρο 1.480, σχεδόν 100 μέτρα ψηλότερα. Αυτό σημαίνει ότι η οξιά βρίσκει τώρα συνθήκες διαβίωσης εδώ, όπου μπορεί να αναπτυχθεί σε αυτό το υψόμετρο.
Ένα πλέγμα εκατό επί εκατό μέτρα
Ο Thomas Kudernatsch συμμετέχει στην ομάδα ως ανιχνευτής. Κατευθύνεται συγκεκριμένα προς ένα σημείο μελέτης που οι ερευνητές είχαν χαράξει πριν από 36 χρόνια: “Έχουν χαράξει ολόκληρο το καταφύγιο με ένα πλέγμα, με ένα πλέγμα εκατό επί εκατό μέτρα”.
Αργά, οι ερευνητές ανεβαίνουν μέσα στο αρχέγονο δάσος, περνώντας από πεσμένα δέντρα και ξερά ξύλα από τα οποία αναδύεται νέα ζωή. Αυτό είναι που χαρακτηρίζει το αρχέγονο δάσος της Βαυαρίας σε υψόμετρο 1.560 μέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.
“Το σημαντικό είναι ότι μπορούμε να ξαναβγάλουμε τη φωτογραφία στο ίδιο ακριβώς σημείο μετά από 36 χρόνια και να τις συγκρίνουμε μεταξύ τους, και το σπουδαίο είναι ότι πρόκειται για την ίδια ακριβώς περιοχή, οπότε μπορείτε να αποκλείσετε την πιθανότητα οι αλλαγές που θα διαπιστώσουμε να οφείλονται στη λήψη της φωτογραφίας σε διαφορετικό σημείο”.
Όλο και περισσότερα φυτά σε όλο και μεγαλύτερα υψόμετρα
Όπως ακριβώς έκαναν και το 1986, έτσι και τώρα, πρώτα μετρούν μια ακτίνα οκτώ μέτρων και καταγράφουν όλα τα φυτά, φωνάζοντας τα λατινικά τους ονόματα στον καταγραφέα και καταγράφοντάς τα – με επιστημονικές λεπτομέρειες. Καταγράφουν διάφορα είδη βρύων και πολλά άλλα φυτά: “Το 1986 είχαμε 45 φυτά και 18 βρύα”, λέει ο Thomas Kudernatsch.
“Και φέτος είχαμε 65 μεταξύ των φυτών, δηλαδή 20 περισσότερα, και μεταξύ των βρύων 25, δηλαδή επτά περισσότερα από τότε.” Και εδώ, επίσης, υπάρχει μια οξιά.
Ακόμη και πραγματικοί γίγαντες αρχέγονων δασών μεγαλώνουν εδώ. Εκτιμούν ότι ένα έλατο στην περιοχή με περιφέρεια 3,40 μέτρα είναι ηλικίας 250 ετών.
Τι θα απογίνουν τα δάση της Ελβετίας;
Οι επιστήμονες συνεχίζουν, ακολουθώντας ακριβώς τη γραμμή των σημείων μέτρησης από το 1986. Οι δύσκολες περιβαλλοντικές συνθήκες με χιόνι και κρύο θα μπορούσαν να συμβάλουν στο γεγονός ότι το πλούσιο σε είδη οικοσύστημα είναι ιδιαίτερα σταθερό.
Στο ανώτερο επίπεδο, το δασικό περιθώριο φτάνει ακριβώς κάτω από τις βραχώδεις όψεις του Wetterstein. Εδώ αναπτύσσεται ένα από τα μεγαλύτερα δάση πεύκης στη Βαυαρία.
Τα δέντρα δεν μπορούν πλέον να ψηλώσουν περισσότερο εδώ. Τι θα συνέβαινε στο πεύκο αν εκτοπιζόταν εδώ; Και πάλι, οι ερευνητές καταγράφουν λεπτομερώς όλα τα φυτά.
Εδώ πάνω, “τα πάντα είναι ακόμα παρόμοια με αυτά που βρήκα πριν από 36 χρόνια. Επομένως, δεν έχουν αλλάξει πολλά”, λέει ο δασολόγος Hans-Gerd Michiels.
Αλλά και εδώ, βρίσκουν περίπου το ένα τρίτο περισσότερα φυτά από ό,τι το 1986. 90 είδη φυτρώνουν εδώ. Μήπως φταίνε οι θερμότερες θερμοκρασίες;
Ένα πράγμα είναι βέβαιο: τα φυτά μεταναστεύουν και είναι προβλέψιμο ότι η ελβετική πεύκη θα αντιμετωπίζει όλο και περισσότερο ανταγωνισμό από κάτω και ότι η ζωή της ελβετικής πεύκης θα γίνεται όλο και πιο δύσκολη μεταξύ της διαχείρισης των αλπικών βοσκοτόπων και του ορεινού δάσους που πιέζει από κάτω με ερυθρελάτη, έλατο, οξιά, πλάτανο, σφενδάμι και αγριοτριανταφυλλιά. Όσον αφορά τα είδη δέντρων, το ελβετικό πεύκο είναι ίσως το πιο επισφαλές στις Βαυαρικές Άλπεις αυτή τη στιγμή.
Το ορεινό δάσος αποτελεί ένα καλό ρυθμιστικό στοιχείο
Η παλιά δασική γραμμή των 1.800 μέτρων έχει ξεπεραστεί εδώ και καιρό, αναφέρει ο Ewald: “Προβλέπουμε ότι αυτό που σήμερα καλύπτεται από ορεινά πεύκα θα μπορούσε να καλυφθεί από ένα αραιό δάσος. Αυτό είναι απολύτως ρεαλιστικό, έχει ύψος 2.100 μέτρα, και νομίζω ότι θα συμβεί”.
Το ορεινό δάσος, όπως φαίνεται, είναι ένα καλό ρυθμιστικό στοιχείο. Αλλά είναι σε κίνηση. Το πώς ακριβώς, θα πρέπει να το δείξει περαιτέρω έρευνα. Οι επιστήμονες έχουν τώρα δεδομένα για να αξιολογήσουν.
