Ένα μέρος, το οποίο έχει αποσπάσει σίγουρα την προσοχή όλων των εν Μονάχω διαμενόντων Ελλήνων συμπατριωτών μας αποτελεί η Πλατεία Καρολίνας με τον Οβελίσκο ύψους 29 μέτρων (Karolinenplatz).
Σχεδιασμένος από τον μεγάλο φιλέλληνα αρχιτέκτονα Leo von Klenze και κατασκευασμένο από τον χυτευτή Johann Baptist Stiglmaier (εξ´ ου και Stiglmaierplatz), ονομάστηκε η πλατεία προς τιμήν της Καρολίνας της Βάδης, πρώτης βασίλισσας του Βασιλείου της Βαυαρίας, σύζυγος του Μαξιμιλιανού Ι., και αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά ιστορικά μνημεία του Μονάχου με ιδιαίτερη ιστορική και συναισθηματική αξία για τους κατοίκους της πόλης. Τι ακριβώς όμως συμβολίζει o Οβελίσκος και τι τον κάνει τόσο αξιοσημείωτο για την πόλη μας;
Στις αρχές του 19ου αιώνα το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης κυριαρχείται από τους Ναπολεντίνιους Πολέμους (1793 – 1815). Ο Ναπολέων Βοναπάρτης, ως πρώτος Ύπατος της Πρώτης Γαλλικής Δημοκρατίας, στρατηγός και αργότερα αυτοκράτορας, ξεκινά το 1812 την εκστρατεία κατά της τσαρικής Ρωσικής Αυτοκρατορίας.
Κατά την περίοδο εκείνη η Γαλλία διατηρούσε εντός της Ευρώπης συμμαχίες με κράτη, οι οποίες δεν συνήφθησαν πάντα εθελοντικά από τα στρατιωτικά υποδεέστερα κράτη.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η λεγόμενη „Συνομοσπονδία του Ρήνου“ (Rheinbund), μία ένωση 16 γερμανικών βασιλείων, δουκάτων και πριγκιπάτων υπό τη μορφή συνομοσπονδίας, η ίδρυση της οποίας υποκινήθηκε από τη Γαλλία μετά από στρατιωτική επιβολή της Γαλλίας στις περιοχές δυτικά του Ρήνου (1810).
Η κίνηση αποτελούσε πράξη ύστατης σημασίας για τον Ναπολέοντα, καθώς τα κρατίδια αποτελούσαν εκ των υστέρων de facto κράτη – δορυφόροι προς όφελος των γαλλικών γεωστρατηγικών συμφερόντων.
Το 1812 ο Ναπολέων εισβάλλει στην τσαρική Ρωσική Αυτοκρατορία και το Βασίλειο της Βαυαρίας ως μέλος της Συνομοσπονδίας του Ρήνου ήταν ρητά υποχρεωμένο να αποστείλει άγημα 30.000 στρατιωτών προς βοήθεια των Γάλλων σε περιόδους πολέμου.
Η εισβολή στη λήγει με τη πανωλεθρία των Γάλλων. Οι επί του θέματος ειδήμονες δεν διαθέτουν ακριβή αριθμό των θυμάτων, αιχμαλώτων και επιζώντων, αλλά μόνο εκτιμήσεις.
Από τους περίπου 610.000 Γάλλους στρατιώτες της Grand Armée επιβίωσαν 100.000, οι οποίοι αιχμαλωτίζονται από τον τσαρικό ρωσικό στρατό και από τους επιζώντες επιστρέφουν μόνο 23.000 ζωντανοί, από τους οποίους μόνο 1.500 στρατιώτες ήταν ακόμα ετοιμοπόλεμοι, ενώ από τους αρχικά 30.000 Βαυαρούς στρατιώτες επιβίωσαν περίπου 10% και από τους επιζώντες μόνο σχεδόν 70 ήταν ετοιμοπόλεμοι.
Η ήττα των Γάλλων οφείλεται λιγότερο στην υπεροχή στρατιωτικής ικανότητας των Ρώσων, αλλά κυρίως στον σκληρό ρωσικό χειμώνα και στην ελλιπή οργάνωση και ετοιμότητα του γαλλικού στρατού στα καιρικά δεδομένα της εποχής και περιοχής και αρρώστιες, ειδικότερα τυφοειδή πυρετό.
Η εξέλιξη και η έκβαση της εκστρατείας αποτελούσε αφετηρία στο Βασίλειο της Βαυαρίας να απελευθερωθεί από τις δομές της Συνομοσπονδίας του Ρήνου και την πολιτική της εξάρτηση από τη Γαλλία, εγκαταλείποντας τη συνομοσπονδία, συνάπτοντας συμμαχία με τη Πρωσία και πολεμώντας στη Μάχη των Εθνών της Λειψίας (1813) ως αντίπαλος της Γαλλίας. Οφείλει όμως να αναφερθεί ένα αξιοσημείωτο και αντιθετικό στοιχείο πίσω από τις ονομασίες των οδών, οι οποίες περιβάλουν την Πλατεία Καρολίνας.
Παρά το γεγονός, ότι ο Οβελίσκος κατασκευάστηκε προς τιμήν των Βαυαρών στρατιωτών κατά την περίοδο της εκστρατείας, οι δύο οδοί γύρω από την Πλατεία Καρολίνας, οδός Μπάρερ (Barerstraße) και οδός Μπριέννερ (Briennerstraße), ονομάστηκαν προς τιμή δύο μαχών, στις οποίες το Βασίλειο της Βαυαρίας έλαβε μέρος ως αντίπαλος της Γαλλίας.
Για το Μόναχο αποτελεί ο Οβελίσκος ένα σημαντικό στοιχείο της βαυαρικής πολιτιστικής συλλογικότητας και ιστορικής μνήμης, αντανακλά τα στρατιωτικά και πολιτικά δεδομένα της τότε περιόδου. Για όσους ενδιαφέρονται να μάθουν περισσότερα για την εκστρατεία της Grandé Armée στη Ρωσία, θα συνιστούσα το βιβλίο του Carl von Clausewitz „Der russische Feldzug von 1812“.
Γράφει ο Iωάννης Αναγνώστης (ioannis.anag@hotmail.com)
